Samenwerking is en blijft belangrijk in de Nederlandse luchtvaart. De Rijksoverheid maakt duidelijk wie waar over gaat en schets heldere processen voor beleid, uitvoering en toezicht. Betrokken partijen krijgen het kader en de ruimte om te opereren vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheden.

Rijksoverheid eindverantwoordelijk luchtvaart

De Rijksoverheid beslist over luchtvaartonderwerpen die voor heel Nederland van belang zijn. Bijvoorbeeld hoeveel luchtvaart nodig is. En welke milieu- en duurzaamheidsgrenzen nodig zijn voor mensen en natuur. Zoals de grens voor het uitstoten van het broeikasgas CO₂.

Daarbij staan 4 publieke belangen centraal:

1. veiligheid: in de lucht en op de grond;
2. Nederland goed verbonden;
3. aantrekkelijke en gezonde leefomgeving: zoals minder geluidsoverlast;
4. duurzaamheid: bijvoorbeeld door minder CO₂-uitstoot.

Lees verder over deze belangen op de pagina Ontwikkeling luchtvaart.

Rollen en verantwoordelijkheden luchtvaart

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) is eindverantwoordelijk voor de luchtvaart en onderscheidt daarin de volgende rollen en verantwoordelijkheden:

(Semi) publieke partijen

Zoals:

• overheids-NV Schiphol Group
• Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL)
• Nederlandse slotcoördinator (ACNL)

Zij hebben een verantwoordelijkheid bij de uitvoering van de beleidsbeslissingen van de Rijksoverheid.

Partijen met een belang

Zoals:

• bewonersorganisaties
• luchtvaartmaatschappijen
• natuur- en milieuorganisaties

Hun belang weegt de Rijksoverheid zorgvuldig mee bij beslissingen.

Toezicht en handhaven door Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht en handhaaft bij het overtreden van de regels voor de luchtvaart. Daarnaast bewaakt de inspectie de kwaliteit van luchtvaartopleidingen. ILT handelt ook vergunningen af. Zoals een bewijs van bevoegdheid, brevet, certificaat en ontheffing.

Lees verder over taken van de ILT in de luchtvaart.

Afspraken Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL)

De Rijksoverheid werkt aan één luchtverkeersleidingsorganisatie voor burger en militaire luchtvaart. Half 2023 moet het zover zijn door de integratie van het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) binnen het huidige zelfstandig bestuursorgaan LVNL. Dan is er één dienstverlener voor het beheer van het Nederlandse luchtruim onder 24.500 voet, ongeveer 7,5 kilometer hoogte.

Lees verder over de taken van LVNL.

Slotcoördinator Airport Coordination Netherlands (ACNL)

Op 1 april 2020 verandert de Nederlandse slotcoördinator (ACNL) van een privaatrechtelijk in een publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo). De ACNL blijft verantwoordelijk voor het toewijzen van start- en landingstijden (slots) aan luchtvaartmaatschappijen. De coördinator is onafhankelijk, transparant en wijst slots toe zonder bepaalde maatschappijen te bevoordelen (non-discriminatoir). Hij volgt daarbij de regels van de slotverordening van de Europese Unie.

Lees verder op de website Airport Coordination Netherlands (Engels).

Participatie belanghebbenden besluiten luchtvaart

De Rijksoverheid wil belanghebbenden zo vroeg mogelijk betrekken bij besluiten over de luchtvaart. Nu al kunnen belanghebbenden hun mening geven over besluiten door het indienen van een zienswijze. Ook andere vormen van participatie zijn mogelijk. Dat staat in de Omgevingswet die naar verwachting vanaf 1 januari 2022 geldt. De manier waarop de participatie wordt ingericht wordt de komende periode verder uitgewerkt. Hiervoor wordt ook het advies van de Commissie governance en participatie olv dhr. Cohen gebruikt.

Mogelijk beroep bestuursrechter luchthavenbesluit

Sinds 2003 is beroep tegen luchthavenbesluiten over Schiphol, Lelystad, Eindhoven en Rotterdam niet meer mogelijk bij de bestuursrechter. Tegen besluiten van andere luchthavens is wel beroep mogelijk bij de bestuursrechter. De Rijksoverheid onderzoekt of dit alsnog kan worden ingevoerd voor alle luchthavens. Dit zorgt voor rechtseenheid, een laagdrempeliger rechtsgang en duidelijkheid voor alle luchthavenbesluiten.

Nationaal overleg

Vanaf 2021 gaat de Nationale Klankbordgroep Luchtvaart (NKL) van start. De klankbordgroep bespreekt op informele wijze het algemene beleid rond luchtvaart en denkt mee over toekomstige ontwikkelingen.

Expertgroep luchtvaartveiligheid

Veel regels voor de veiligheid van de luchtvaart worden internationaal bepaald. Zoals in de internationale burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties (ICAO) en het Europese agentschap voor de luchtvaartveiligheid (EASA). Om de regels goed toe te passen, spreekt IenW met experts uit binnen- en buitenland. Dit gebeurt in de expertgroep luchtvaartveiligheid die vanaf 2020 regelmatig bijeenkomt.

Lees verder over de veiligheid van de luchtvaart in Nederland.

Overleg provincies

De interbestuurlijke samenwerking met medeoverheden zal verder versterkt worden. Daarvoor is er o.a.  een periodiek bestuurlijk overleg luchtvaart van IenW, Defensie met provinciale gedeputeerden. De provincies adviseren over ontwikkelingen in de luchtvaart. Bijvoorbeeld over effecten van de luchtvaart op de leefomgeving. Daarnaast hebben provincies hun eigen verantwoordelijkheid, voor bijvoorbeeld ruimtelijke ordening, natuur en regionale economische ontwikkeling.

Regionaal overleg

In regionale overleggen komen maatregelen aan bod die belangrijk zijn voor de lokale leefomgeving rond luchthavens. Zoals maatregelen tegen geluidsoverlast en (ultra)fijnstof. Bestuurders van gemeenten en provincies, luchthavens, gebruikers van de luchthavens en omwonenden in de omgeving zijn hierbij betrokken. Het regionale overleg over Schiphol is georganiseerd in de Omgevingsraad Schiphol (ORS). De Commissies Regionaal Overleg (CRO’s) zijn het overlegorgaan voor de andere luchthavens.

Omgevingsraad Schiphol (ORS)

Sinds 1 juli 2019 is oud-staatssecretaris Pieter van Geel interim-voorzitter van de ORS. Hij leidt ook de evaluatie over de toekomstige opzet van de raad. De uitkomst wordt verwacht in 2020. IenW beslist in 2020 wie de uitvoering leidt van milieu- en gezondheidsmaatregelen rond Schiphol. Dat kan de Rijksoverheid zijn, Schiphol of een nog te bepalen onafhankelijke regisseur.

In 2020 verschijnt ook het advies van de Commissie participatie en governance luchtvaart.

Commissie Regionaal Overleg (CRO)

Het Rijk investeert in het verder professionaliseren van de CRO’s. De CRO’s krijgen als taak jaarlijks een brede bijeenkomst te organiseren met gemeenten die ook effecten ondervinden van de luchthavens. Het Rijk overlegt met CRO-voorzitters of de CRO’s extra taken krijgen. Bijvoorbeeld voor het beoordelen van maatregelen die de hinder van een luchthaven kunnen beperken.