Schiphol verbindt ons land met de hele wereld en is belangrijk voor onze economie. Maar Schiphol ligt ook in het dichtst bevolkte gebied van Nederland. Het kabinet wil de negatieve effecten van luchtvaart op de omgeving verminderen. En een nieuw evenwicht vinden tussen alle belangen. Daarom besluit het kabinet om november 2023 te stoppen met anticiperend handhaven. Dat betekent dat Schiphol vanaf dat moment de bestaande geluidsnormen niet langer mag overschrijden. Vanaf Schiphol mogen dan maximaal 440.000 vliegtuigen per jaar landen en vertrekken. Nu zijn dit ieder jaar 500.000 vliegtuigen.
Direct naar...
Leefomgeving
De omgeving van Schiphol moet een plek zijn waar mensen prettig kunnen wonen en werken in een gezonde omgeving. Het kabinet zet daarom in op het verminderen van de schadelijke effecten van luchtvaart op mens en milieu. Dit gebeurt door het aanpakken van de oorzaak van de overlast. Door de luchtvaartsector te stimuleren om stillere en schonere vliegtuigen en vliegroutes te gebruiken die minder overlast geven. Tegelijkertijd zoekt het kabinet naar verbeteringen aan huizen, zoals goede isolatie, en naar verbeteringen in de omgeving.
Bij het verbeteren van de leefomgeving werkt het kabinet samen met alle betrokken partijen, waaronder gemeenten, de provincie en Schiphol.
Hinder in de nacht
Het kabinet wil dat de hinder in de nacht rond Schiphol omlaag gaat. Om die reden werkt het kabinet aan een stapsgewijze verlaging van het aantal nachtvluchten. In de komende wijziging van het luchthavenverkeerbesluit (LVB) wordt een eerste stap gezet van het huidige maximumaantal van 32.000 naar 29.000. Uiteindelijk wordt het aantal nachtvluchten teruggebracht naar 25.000. Ook gaat de hinder in de nacht omlaag door aanpassingen in routes en procedures.
Aanpak vliegtuiglawaai
Het kabinet werkt aan een aanpak van geluid in de omgeving van Schiphol. Dit programma gaat bestaan uit maatregelen gericht op de bron van het geluid, zoals vervangen van oudere vliegtuigen door stillere en schonere vliegtuigen, en uit maatregelen om de gevolgen van vliegtuiggeluid aan te pakken, zoals isolatie. Ook wordt ingezet op innovatie, zoals geluidadaptief bouwen.
Om alvast een eerste stap te zetten heeft het kabinet in februari 2022 een nieuw isolatie- en uitkoopprogramma aangekondigd. In de gebieden rondom Schiphol waar de geluidslast het hoogste is, worden woningen geïsoleerd. Het gaat om gevelisolatie, zoals het afdichten van kieren, het plaatsen van dikkere of dubbele ruiten, speciale ventilatie of verbetering van de dakisolatie.
Het kabinet belast de kosten door aan de luchtvaartsector. Na de zomer van 2022 is bekend hoe de uitwerking van het programma er precies uitziet. Ook is dan bekend om welke gebieden en woningen het gaat.
Bouwen rond Schiphol
In de omgeving van luchthavens mag niet zomaar worden gebouwd. Dit om veiligheidsrisico’s en geluidsoverlast door vliegverkeer zo veel mogelijk te voorkomen. De overheid heeft rondom Schiphol zones aangewezen. Per zone gelden andere beperkingen.
Een overzicht van de beperkingen per zone staat in het Luchthavenindelingbesluit. De regels hebben te maken met geluidhinder, veiligheid van omwonenden en vliegveiligheid.
In de Luchtvaartnota is aangekondigd dat het Rijk samen met regionale overheden de mogelijkheden verkent voor meer ruimtelijke ontwikkelingen rond Schiphol, bijvoorbeeld voor nieuwe woningen. Dit gebeurt binnen de randvoorwaarden voor veiligheid en gezondheid en in lijn met de Omgevingswet. Investeringen, bijvoorbeeld in geluidadaptief bouwen en in de openbare ruimte, verbeteren de leefomgeving rond de luchthavens. Zo is er in de buurt van Schiphol een onderzoekslocatie gebouwd waar nieuwe kennis over geluidadaptief bouwen in de praktijk wordt getest.
Hinderreductieplan en actieplan ultrafijnstof
Schiphol werkt, samen met andere partijen uit de sector en de omgeving aan een hinderreductieplan en het actieplan ultrafijnstof. Beide plannen zijn in het voorjaar van 2020 gepresenteerd. De sector geeft uitvoering aan het actieplan ultrafijnstof. In juni 2022 heeft het RIVM de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar de gezondheidseffecten van ultrafijnstof rondom Schiphol. De minister van IenW heeft aan de Tweede Kamer toegezegd een beoordeling van het hinderreductieplan uit te laten voeren. In het voorjaar van 2022 is de beoordeling van het hinderreductieplan naar de Tweede Kamer gestuurd.
Stikstof
Sinds de uitspraken van de Raad van State in 2019 over de Programmatische aanpak stikstof (PAS) kan de overheid geen gebruik meer maken van de PAS. Daarna heeft het ministerie van LNV geconcludeerd dat Schiphol een natuurvergunning moet aanvragen voor een deel van hun bestaande activiteiten. Hiervoor is een uitgebreide beoordeling nodig van de effecten van Schiphol op de natuur. Dit vraagt onderzoek en berekeningen die veel tijd in beslag nemen. In het voorjaar van 2021 heeft het ministerie van LNV een ontwerp-vergunning vastgesteld en ter inzage gelegd. Het ministerie van LNV bekijkt en verwerkt de ingediende zienswijzen en verschillende adviezen. In februari 2022 is Schiphol gevraagd om de aanvraag voor een natuurvergunning aan te vullen. Het zal enkele maanden duren voordat Schiphol de berekeningen heeft uitgevoerd die hiervoor nodig zijn. Schiphol is geïnformeerd over de uitgangspunten bij het besluit dat LNV zal nemen. Nu het kabinet heeft besloten dat er jaarlijks niet meer dan 440.000 vluchten op Schiphol mogen zijn, zal Schiphol ook voor maximaal 440.000 vluchten een natuurvergunning moeten aanvragen (in plaats van 500.000 zoals eerder voorzien). Met het verminderen van het aantal vluchten op Schiphol, levert de luchtvaartsector ook een noodzakelijke bijdrage aan de vermindering van stikstofuitstoot in ons land.
Voor de Nederlandse economie is goede bereikbaarheid met het buitenland belangrijk. Nederlandse bedrijven kunnen zaken doen in het buitenland en internationale organisaties willen graag een plek in Nederland. We kunnen met het vliegtuig op vakantie of familie bezoeken in andere landen. Dat komt omdat je vanaf Schiphol naar heel veel plaatsen in de wereld kan vliegen. In een goed evenwicht met de omgeving wil het kabinet daarom dat Nederland verbonden is met de economisch meest belangrijke bestemmingen in de wereld.
Het kabinet vindt de kwaliteit van de bestemmingen belangrijker dan het aantal bestemmingen. Daarom wordt een beleidskader ontwikkeld dat kan worden gebruikt om de waarde van de bestemmingen die verbonden zijn met Schiphol te kunnen beoordelen Daarnaast zet het kabinet zich in om EU-regelgeving voor de luchtvaart aan te passen. Op dit moment is de luchtvaartsector namelijk een erg vrije markt. De internationale regelgeving beperkt de mogelijkheden voor de overheid om te sturen op bijvoorbeeld bestemmingen of het gebruik van meer duurzame vliegtuigen. Het kabinet wil dat deze regels worden aangepast, zodat er meer ruimte komt om nationaal beleid te maken op dit terrein. De ruimte die er wel is, gaat het kabinet maximaal gebruiken.
De veiligheid van het vliegverkeer op de luchthaven Schiphol is van groot belang voor passagiers, omwonenden en alle mensen die er werken. Vanwege het internationale karakter van luchtvaart komen regels voor luchtvaartveiligheid grotendeels internationaal tot stand. De Onderzoeksraad voor Veiligheid deed in april 2017 aanbevelingen over het verbeteren van de veiligheid van het vliegverkeer op Schiphol.
De sector is verantwoordelijk voor het verbeteren van de samenwerking op Schiphol en het verminderen van veiligheidsrisico’s. Het ministerie van IenW is eindverantwoordelijk voor de veiligheid van de luchtvaart op Schiphol. In deze rol moet het ministerie zicht hebben op het totale veiligheidsniveau op de luchthaven en op de invloed van veranderingen op de veiligheid.
IenW heeft de opvolging van de aanbevelingen van de Onderzoeksraad verschillende malen geëvalueerd. In de meest recente evaluatie concludeerden de onderzoekers dat sinds 2019 enorme voortgang is geboekt, maar op een aantal aanbevelingen nog extra verbeteringen nodig zijn. Het ministerie en de sector werken door aan deze verbeteringen en laten de voortgang opnieuw evalueren.
Luchthavenverkeerbesluit
In de wijziging van de Wet luchtvaart die in 2016 is gepubliceerd maar nog niet in werking is getreden, zijn de hoofdlijnen van het Nieuwe Normen- en Handhavingstelsel (NNHS) opgenomen. De ontwerpwijziging van het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol (LVB) bevat de (juridische) uitwerking van het NNHS. In dit besluit wordt onder andere het maximumaantal vliegtuigbewegingen vastgelegd. In het concept-besluit dat is voorgehangen bij de Tweede Kamer is het maximumaantal vluchten vastgesteld op 500.000 per jaar, waarbij het aantal nachtvluchten wordt teruggebracht van 32.000 tot 29.000. Naar aanleiding van het besluit van het kabinet in juni 2022 om het maximum aantal vluchten te beperken tot 440.000 wordt het maximum aantal van 500.000 in het LVB bijgesteld. IenW bekijkt wat dit betekent voor onderliggende documenten zoals de milieueffectrapportage. Ook werkt IenW uit op welke wijze inspraak mogelijk is. De omgeving wordt in ieder geval goed betrokken bij de uitwerking van de besluitvorming (omwonenden en de luchtvaartsector).
Nieuw Normen- en Handhavingstelsel (NNHS)
In 2008 is door meerdere partijen gevraagd om een nieuw geluidsstelsel dat meer flexibel, transparant en beter uitlegbaar is dan het huidige stelsel met handhavingspunten. De Alderstafel Schiphol heeft dit uitgewerkt en hierover in 2008 een eerste advies uitgebracht met aanbevelingen en uitgangspunten voor een nieuw stelsel.
De basis van het NNHS is dat zoveel mogelijk geluidpreferente baancombinaties gebruikt worden en dat daarbinnen vliegtuigen de baan gebruiken die het minste overlast veroorzaken. Op hoofdlijnen is het NNHS en het geluidpreferentieel vliegen vormgegeven in de volgende vier regels die zijn uitgewerkt in het gewijzigde LVB:
De eerste regel richt zich op het inzetten van de meest geluidpreferente baancombinatie. Die combinatie wordt ingezet, die gegeven de omstandigheden, het minste aantal ‘ernstig gehinderden’ oplevert.
De tweede regel richt zich erop om de inzet van een tweede start- of landingsbaan zoveel mogelijk te beperken. Er wordt pas een tweede startbaan of tweede landingsbaan in gebruik genomen als het vliegtuigaanbod dat nodig maakt.
De derde regel geeft aan hoe vliegtuigen over respectievelijk twee startbanen of twee landingsbanen moet worden verdeeld in het geval er vanwege een start- of landingspiek twee startbanen of twee landingsbanen in gebruik zijn.
De vierde regel stelt een maximum aan het aantal vertrekkende en landende vliegtuigen op de vierde baan (gemiddeld en per dag).
In 2015 is de Omgevingsraad Schiphol opgericht. Daar komen alle vraagstukken, belangen en partijen rond de ontwikkeling van onze nationale luchthaven bij elkaar. Betrokken partijen zijn overheden, bewoners, de luchtvaartsector en maatschappelijke organisaties.
De omgevingsraad behandelde twee adviesaanvragen van het ministerie van IenW. Onderdeel van deze adviestrajecten was een brede maatschappelijke consultatie in het najaar van 2018, waarbij iedereen zijn mening kon geven. In januari 2019 bleek dat de betrokken partijen het niet eens konden worden over de groei van Schiphol. De ORS bracht daarom geen eensluidend advies uit. Op 30 januari bracht ORS-voorzitter Alders verslag uit. Dit verslag is samen met de opbrengsten uit het participatietraject voor de luchtvaartnota (focusgroepen en luchtvaartgesprekken) gebruikt.
Evaluatie ORS
Het kabinet heeft in 2019 de heer Pieter van Geel gevraagd om onafhankelijk leiding te geven aan de evaluatie van de ORS. Ook werd hij interim-voorzitter van de ORS. Het doel van deze evaluatie was om te onderzoeken hoe het overleg met de omgeving van Schiphol in de toekomst verbeterd kan worden. Pieter van Geel betrekt de betrokken partijen bij de totstandkoming dit advies.
In december 2019 heeft Van Geel een tussenadvies uitgebracht. Op basis van dit tussenadvies is Van Geel met de verschillende partijen verder in gesprek gegaan. Het definitieve advies 'Vernieuwd verbinden' over de toekomstgerichte organisatie van het overleg met de omgeving van Schiphol volgde in december 2020. Van Geel onderstreept hierin het belang van participatie door omgevingspartijen, bestuurlijke samenwerking tussen het ministerie, de provincie en de gemeenten en een goede informatievoorziening. Over participatie van de omgevingspartijen bij besluitvorming over Schiphol adviseert hij dit te verbreden en meer structuur te geven.
ORS wordt omgevormd tot MRS
Het kabinet heeft het advies van de commissie Van Geel gevolgd en heeft in het najaar van 2022 besloten tot een nieuwe vorm van samenwerking met de omgeving van Schiphol; de Maatschappelijke Raad Schiphol.
In de huidige ORS doen veel partijen mee. In de MRS gaat de samenstelling veranderen. De MRS bestaat uit bewonersvertegenwoordigers, experts/wetenschappers die alles weten over onderwerpen zoals gezondheid en milieu, en maatschappelijke organisaties samen. Daarnaast is er een zogenaamde open schil. Dat betekent dat een uitnodiging wordt gedaan aan iedereen die wil meedenken. Ook kan een bepaalde groep mensen worden uitgenodigd om over een onderwerp mee te denken.
De MRS verzamelt alle verschillende ideeën en meningen van de partijen. Het gaat nu nog meer over het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving rondom Schiphol. De MRS adviseert en deelt de ideeën en meningen over het beleid daarvoor met het ministerie van IenW. Ook levert de MRS een bijdrage aan concrete projecten om hinder te verminderen.
Het voorstel voor het ontwerp van de MRS is afgerond. Als alle stappen zijn doorlopen, gaat de MRS van start. Naar verwachting is dat begin 2023. Een van de stappen is het benoemen van een nieuwe voorzitter. De selectieprocedure om een nieuwe voorzitter te vinden, is van start gegaan. De vacature is hier te vinden.
De commissie Van Geel zegt ook dat het belangrijk is dat informatie en dienstverlening over Schiphol en omgeving transparant, goed vindbaar, begrijpelijk en compleet is. Daarvoor wordt een digitaal verzamelplatform met links naar relevante informatie gemaakt. Naar verwachting is de eerste versie van het digitale portaal vanaf het begin van 2023 klaar om te gebruiken.
Vragen over de ontwikkeling van Schiphol? Kijk hier bij Contact.
Lees meer over de veelgestelde vragen over kabinetsbesluit Schiphol
Ga naar de overzichtspagina van documenten over Schiphol.